จ่าย ภ.ง.ด. ออนไลน์ มันยากแค่ไหนกันเชียว?

การออกแบบซอฟแวร์กับการยื่น ภ.ง.ด. ผ่านอินเตอร์เน็ต

ผมว่าใครทำงานฝ่ายบัญชีที่ต้องทำการยื่นภาษีผ่านอินเตอร์เน็ตน่าจะเคยเจอปัญหาเหมือนที่ผมกำลังจะเขียนนี้แทบทุกคนครับ หรือถ้าใครที่ไม่ใช่พนักงานบัญชี ผมอยากจะให้นึกภาพไปถึงคนทำบัญชีของบริษัทดูว่าน่าจะเป็นกลุ่มคนประเภทไหน บางบริษัทก็เป็นป้า บางบริษัทก็วัยรุ่นหน่อย แต่ละคนมีพื้นฐานการใช้คอมพิวเตอร์ต่างกัน แต่โดยรวมผมขอสรุปแบบรวบรัดไปเลยแล้วกันว่า ผู้ใช้งานส่วนใหญ่มีความรู้คอมพิวเตอร์ระดับพื้นฐาน ถึงระดับกลาง

ประเด็นที่ผมอยากจะเขียนคือ การยื่นภาษีออนไลน์เนี่ย ฟังดูเหมือนเป็นเรื่องที่ดีเลยใช่ไหมครับ ลดเวลาการเดินทาง ทำธุรกรรมผ่านทางออนไลน์ ไม่ต้องปริ้นเอกสารที่เป็น hard copy ไปยื่นที่สำนักงานสรรพากรแต่ละพื้นที่ แต่ถ้าใครที่กำลังอ่านอยู่แล้วเคยยื่น หรือกำลังจะยื่นภาษีออนไลน์ด้วยโปรแกรมที่สรรพากรจัดไว้ให้แล้วเนี่ย ต้องบอกเลยว่าการใช้งานมันช่างย้อนแย้งสวนทางกับ “ความง่าย” ที่เทคโนโลยีสามารถทำได้จริงๆ

ใครที่เปิดบริษัทเอง แล้วทำการซื้อสินค้า และบริการ ต้องทำการหัก​ ณ ที่จ่ายไว้ ผู้หักมีหน้าที่นำส่งรายการที่หักให้สรรพากรภายใน 7 วันหลังจากจ่ายเงิน (ตามหนังสือกฏหมาย) แต่โดยทั่วไปแล้ว คนทำบัญชีรู้กันว่าไม่เกินวันที่ 7 ของเดือน ซึ่งผมจะไม่พูดถึงในบทความนี้

ยื่นภาษี

ลองย้อนกลับไปที่ use case จริงๆ ของกระบวนการนี้ตั้งแต่ต้นกันก่อนนะครับ

  • ถ้าอยากทำให้มันง่าย นำส่งหัก ณ ที่จ่ายได้ง่าย สะดวก ควรทำโปรแกรมแบบไหน?
  • กลุ่มผู้ใช้งานโปรแกรมเป็นกลุ่มคนประเภทไหน อาชีพอะไร มีพื้นฐานคอมพิวเตอร์แค่ไหน?

ถ้าอยากให้นำส่งหัก ณ ที่จ่ายได้ง่าย โปรแกรมควรจะใช้งานได้ง่าย ตอบสนองทุกอย่างให้เร็วที่สุด ให้ผู้ใช้สามารถไปถึงจุดหมายปลายทางที่ต้องการได้เร็วที่สุด สั้นที่สุด เหมือนกับกลุ่มร้านค้าออนไลน์ หรือ e-commerce ทุกวันนี้ ที่ย่น process ในการซื้อให้สะดวก กระชับ และให้ผู้ใช้มีเวลาคิดไตร่ตรองได้สั้นที่สุด

กลุ่มผู้ใช้แน่นอนว่าส่วนใหญ่คือพนักงานบัญชี จะมีผู้ประกอบการที่ทำเองอยู่ไม่เท่าไหร่ แสดงว่ากลุ่มผู้ใช้ใน use case นี้เป็นกลุ่มเฉพาะ ซึ่งการทำโปรแกรมให้กับกลุ่มเฉพาะใช้นั้นง่ายกว่าการออกแบบโปรแกรมให้กับกลุ่มคนหลายกลุ่มใช้มาก ยกตัวอย่างเช่น เว็บไซต์ธนาคาร ที่ผู้คนมีหลากหลายแบบ หลายอาชีพ เป็นกลุ่มคนกว้างๆ ตรงข้ามกับโปรแกรมยื่นภาษีออนไลน์ดังที่กล่าวถึงนี้

อ่ะ ผมลองสมมติว่า เป็นป้าอายุ 40-50 ปีคนนึงมีหน้าที่นำส่งภาษีออนไลน์ให้กับบริษัท

ผมว่าทุกคนนึกภาพออกว่าทักษะการใช้งานคอมพิวเตอร์จะอยู่ที่ประมาณไหน (โดยอิงจากส่วนใหญ่) แต่ที่ผมอยากจะเขียนบอกเล่าให้ฟังเลยคือโปรแกรมการนำส่งภาษี หรือ ภ.ง.ด. ออนไลน์ที่ว่าเนี่ยใช้งานยากมาก ทั้งเรื่องของการติดตั้ง การตั้งค่าพื้นฐาน รวมไปถึงขั้นตอนที่เยอะจนน่าปวดหัว ขนาดผมทำงานเขียนโปรแกรม ตอนใช้งานแรกๆ ยังใช้เวลาอยู่เป็นชั่วโมง แล้วจะไปนับประสาอะไรกับป้าอายุ 40-50 หรือใครก็ตามที่พื้นฐานคอมพิวเตอร์ยังไม่ดีพอ สำหรับคนที่ไม่รู้ว่าใช้งานยากแค่ไหน หรือกำลังเจอปัญหาการใช้งานซอฟแวร์นี้อยู่ ผมจะลองเขียน flow การใช้งานให้อ่านกันตามนี้ครับ

หมายเหตุ: ซอฟแวร์นี้ไม่รองรับระบบปฏิบัติการ macOSX เวลาผมจะใช้ ต้องย้ายไปทำงานเครื่องสำรองแทน

ติดตั้งซอฟแวร์เพื่อ ยื่นภาษีออนไลน์ (ภ.ง.ด 3)

ผมเป็นคนจ่าย ภ.ง.ด. 3 ของบริษัท ฉะนั้นผมจะเขียนเล่าให้อ่านกันว่าผมเริ่มทำยังไงในตอนแรกตั้งแต่การติดตั้งมาเลยแล้วกัน เริ่มแรกให้ไปดาวน์โหลดตัวซอฟแวร์ที่เว็บไซต์ www.rd.go.th ก่อนครับ

ยื่นภาษีออนไลน์

คำถามแรกที่ต้องเจอแน่ๆ คือ โหลดอันไหน? ผมทำทุกอย่างให้มันไวเหมือนเราใช้สูตรโกงเกมส์กันเลยนะครับ โดยไม่อยากเสียเวลามานั่งเขียนจุกจิกอธิบายว่าอะไรมันไม่ makesence ยังไง ให้เลือก EXE ด้านซ้ายสองตัว โหลดลงมาติดตั้งได้เลย

สำหรับคนที่ติดตั้งโปรแกรมเสร็จแล้ว และหาไม่เจอว่าโปรแกรมที่ติดตั้งไปนั้นมันไปอยู่ที่ไหน ให้ลองมาที่ start menu แล้วหาแฟ้มที่ชื่อว่า Rdinet แล้วจะเจอแฟ้มซอฟแวร์ PND3 และ PND3_TRN ครับ ซึ่ง PND3 คือตัวที่บันทึกลงใบแนบใบหลัก ส่วน PND3_TRN คือตัวที่ใช้ช่วยสร้างไฟล์รูปแบบข้อมูล ให้ลองคลิกที่ PND3_TRN เพื่อสร้างไฟล์รูปแบบก่อนครับ

เมื่อคลิกแล้วจะเปิดโปรแกรมไม่ได้..

ตัวโปรแกรมจะแจ้งว่าไฟล์บางตัวยังไม่ได้ถูกติดตั้ง ให้เราทำการติดตั้งไฟล์เพิ่มเติมก่อน (อ้าว แล้วที่ติดตั้งโปรแกรมไปตอนแรกล่ะ) ซึ่งวิธีการทำให้โปรแกรมมันใช้งานได้คือต้องทำตามคู่มือดังในเว็บไซต์นี้ ผมขออนุญาติตัดมาส่วนนึงของคู่มือให้คุณผู้อ่านได้ทราบกัน

ติดตั้งไฟล์เสริม

โอ้โห้ ป้าบัญชีน่าจะปวดหัวมึนตึ้บไปแล้ว 1 ดอก ทำไมผู้ใช้ทั่วไปถึงต้องมานั่งทำอะไรแบบนี้บน command line (จอดำๆ อย่างภาพด้านบน) กันด้วยนะ สมมุติว่าป้าทำเองได้แล้ว หรือเรียกใครมาช่วยก็ตาม ตอนนี้เราจะสามารถเปิดโปรแกรมถ่ายโอนข้อมูล ภ.ง.ด. 3 ได้แล้วครับ

ภงด3ถ่ายโอน

ผมว่าช่องที่น่าสงสัยสำหรับหน้าจอนี้คือ “ช่องเลือกแฟ้มข้อมูล” นี่แหละ ช่องอื่นในด้านบนยังพอกรอกเองได้ เช่นเลขผู้เสียภาษีเลขอะไร รหัสสาขา เดือนที่ยื่น​ ฯลฯ แต่การเลือกแฟ้มนี่คือต้องเลือกอะไร? หาข้อมูลไปมา ก็ได้ความมาว่า ผู้ใช้อย่างเราๆ ต้องสร้างไฟล์ขึ้นมาหนึ่งไฟล์ก่อนครับ โดยเป็นไฟล์ข้อมูลธรรมดาเลย (.txt) แต่ต้องกรอกข้อมูลเช่นนี้

01|0010100010393|นาย|สุวัช|จ่ายเร็ว|9/999 หมู่ที่ 7 คอนโดอีสปาร์ค ตำบลนาเกลือ จังหวัดนนทบุรี 11120|30012561|ค่าจ้างทำของ|03.00|30000.00|900.00|1

คือผู้ใช้อย่างเราๆ ต้องกรอกข้อมูลคนที่ถูกหักเอาไว้ในแต่ละบรรทัด เช่นถ้าหักในเดือนนั้นไว้ 3 คน ก็ต้องเคาะ enter เพื่อขึ้นบรรทัดใหม่แล้วกรอกข้อมูลแบบนี้ 3 ครั้ง โดยข้อมูลในแต่ละช่องก่อนตัวอักษร | (เรียกว่า pipe) จะต้องเรียงลำดับให้ถูกต้องเช่น ค่าที่ 1 แทนตำแหน่ง มีกี่คนที่หักไว้ก็ไล่ไปจาก 01.. ค่าที่ 2 เป็นรหัสผู้เสียภาษีของคนที่ถูกหัก ตามด้วยคำนำหน้า, ชื่อ, นามสกุล, ที่อยู่, วันที่จ่าย, ประเภทของการจ่าย, ภาษีที่หัก, ยอดเงินที่หัก, ยอดภาษีที่หักไว้ ซึ่งต้องเป็นรูปแบบๆ นี้ ถึงจะนำไปใช้ในโปรแกรมนี้ได้

ประเด็นที่ยากจริงๆ คือการหาว่าแต่ละตำแหน่งต้องเขียนอะไร รูปแบบประเภทไหน (อย่างเช่นวันที่) ซึ่งข้อมูลคู่มือในการสร้างไฟล์ของสรรพากรมันกระจัดกระจายไปอยู่จนไม่รู้ว่าจะหาจากตรงไหน บางทีเจอคู่มือ 2 ที่ แต่ละที่เขียนไม่เหมือนกัน จนต้องมานั่งลองผิดลองถูกอยู่นานพอสมควร

โปรแกรมหัก ณ ที่จ่าย

เอาเป็นว่าเราสร้างไฟล์ได้ละ แล้วก็กดเลือกแฟ้มข้อมูลไปยังไฟล์ที่เราสร้างไว้แล้วถูกต้องเลยละกัน ขั้นตอนต่อไปคือ การบอกโปรแกรมว่าตำแหน่งของข้อมูลในไฟล์ .txt ที่เราสร้างขึ้นเมื่อสักครู่นั้น อะไรอยู่ตำแหน่งไหน (อ่านแล้วฟังดู makesense มั้ย?) ทำไมต้องมานั่งเขียนบอกโปรแกรมมันอีกรอบวะ ว่าตำแหน่งไหนคืออะไร คือถ้าระบุตัวเลขตำแหน่งผิดก็จะนำข้อมูลไปใช้ต่อไม่ได้ด้วยนะ แต่อย่าไปสนใจครับ ผมผ่านมาแล้ว ใครที่อยากทำให้มันจบๆ ก็พิมพ์ตัวเลขตามที่เห็นในรูปได้เลย

กดไปที่แท็บ “ตำแหน่งข้อมูล” ซึ่งต้องทำแบบเดียวกันกับแท็บแรก คือกรอกตำแหน่งตัวคั่นให้ถูกต้อง แต่หน้านี้จะดูเยอะกว่า พอใส่ไปเรื่อยๆ จะเกิดคำถามมากมายตามมาว่า แล้วทำไมต้องไปสร้างไฟล์ .txt ก่อน.. ทำในโปรแกรมซะทีเดียวแต่แรกก็จบ

หัก_ณ_ที่จ่ายออนไลน์

หัก​ ณ ที่จ่ายออนไลน์ ต่อ

ไฟล์ที่ถูกสร้างโดย PND3_TRN

เมื่อกรอกตัวเลข และเลือกตัวเลือกตามภาพครบแล้วให้คลิกที่โอนย้ายข้อมูล เพื่อเป็นการเลือกตำแหน่งที่ต้องการบันทึกไฟล์ที่ได้จากตัวโปรแกรมนี้ ซึ่งถ้าทุกอย่างเรียบร้อย เราจะได้ไฟล์ออกมาไฟล์นึงเป็นนามสกุล .txt ที่ข้างในเป็นภาษาต่างดาว จากนั้นให้ไปเปิดโปรแกรม PND3 ซึ่งเป็นตัวสร้างข้อมูลใบแนบ และใบหลักต่อครับ

PND3

อันนี้ง่ายหน่อย แค่เราใส่ข้อมูลที่ต้องการจะเสียภาษีช่องด้านบนเข้าไป แล้วเลือกแฟ้มข้อมูล .txt ภาษาต่างดาวที่ได้จากโปรแกรมโอนย้ายข้อมูลเมื่อสักครู่ จากนั้นกดปุ่ม ตกลง ตัวโปรแกรม PND3 นี้จะทำการใส่ข้อมูลในช่อง รวมยอดเงิน และภาษีที่ต้องเสียให้เอง

ใบแนบ ภงด 3

นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมถึงมาใช้โปรแกรม PND3 เลยไม่ได้ กล่าวคือต้องไปใช้ PND3_TRN ในการสร้างไฟล์ .txt ภาษาต่างดาวก่อน แล้วจึงค่อยเข้ามาเลือกแฟ้มข้อมูลในอีกโปรแกรมนึง ฟังดูเป็นการทำงานที่ซ้ำซ้อนพอสมควร (แล้วผู้ใช้แบบป้าจะไหวมั้ยเนี่ย)

แบบยื่น ภงด 3

ให้คลิกที่ปุ่มจัดเก็บ เราจะได้ไฟล์ .txt ภาษาต่างดาวมาอีกไฟล์นึง ซึ่งอันนี้จะใช้ในการอัพโหลดเอกสารขึ้นเว็บไซต์เพื่อยื่นชำระเงิน ให้เปิดเว็บไซต์ตาม ลิงค์นี้ จากนั้นคลิกที่ประเภทภาษีที่ต้องการยื่นออนไลน์ ตัวอย่างของผมเป็น ภ.ง.ด. 3

ยื่นแบบผ่านอินเตอร์เน็ต

ต้องลงชื่อเข้าใช้ด้วย username/password ที่ได้จากสรรพากรด้วยครับ ซึ่ง username/password นี้จะได้ก็ต่อเมื่อไปยื่นเอกสารขอเปิดใช้ยื่นเสียภาษีออนไลน์ ซึ่งแน่นอนว่าดอกนี้ต้องไปที่สรรพากรพื้นที่เพื่อยื่นเอกสารก่อน และหมายเหตุ: ต้องรอให้เป็นหลังวันที่ 1 ของแต่ละเดือนก่อนครับ ถึงจะทำการเข้าหน้ายื่นออนไลน์ได้ คือถ้าไม่ได้อยู่ในช่วงเวลาที่กำหนด เช่นวันนี้วันที่ 15 ก็จะเข้าหน้ายื่นออนไลน์ไม่ได้อะไรแบบนั้น

แบบฟอร์มการยื่นเสียภาษี

ให้เลื่อนลงมาล่างสุดของหน้าเว็บไซต์ จะเห็นปุ่ม Choose File ครับ ให้เราเลือกไฟล์ที่ได้จากโปรแกรม PND3 จากนั้นกดที่ปุ่ม Upload ใบแนบ รอสักครู่ตัวเว็บไซต์จะทำการดึงข้อมูลต้างดาวแปลงขึ้นมาใส่ลงฟอร์มบนหน้าเว็บไซต์ให้เราเอง

tax online

vat online

เมื่อตรวจสอบความถูกต้องเสร็จเรียบร้อย ก็ให้คลิกที่ปุ่มตกลง เพื่อเข้าไปสู่หน้าเลือกวิธีการชำระเงิน ซึ่งขอชื่นชมว่ามีตัวเลือกในการชำระเงินที่หลากหลาย ทำให้ผู้ใช้มีทางเลือกในการจ่ายมากขึ้น ถือเป็นประสบการณ์ผู้ใช้ที่ดีในจุดนี้

payments channel

เมื่อชำระเงินเสร็จแล้ว เราจะสามารถดาวน์โหลด หรือพิมพ์ใบหน้าที่มีรหัสทำรายการผ่านระบบออนไลน์ได้ พอมาถึงตรงนี้ ผมเริ่มคิดว่าการทำงานบนเว็บไซต์ดูพอจะเข้าใจได้ง่าย (ถ้าหากไม่รวมว่าลิงค์ในการชำระเงินนั้นหายาก) แต่การทำรายการแต่ละกระบวนการด้วยตัวเองของผู้ใช้บนคอมพิวเตอร์นั้นยังเข้าใจได้ยาก วิธีและขั้นตอนเยอะ ซับซ้อน ไม่เหมาะกับผู้ใช้ทั่วไป

ทั้งที่ความเป็นจริง สามารถย่นขั้นตอนให้ลดลงจากการกรอกตามรูปแบบในไฟล์ (เพื่อลดความผิดพลาด) หรือการใช้งานโปรแกรมแค่โปรแกรมเดียวในการบันทึก และส่งออกไฟล์ หรือจะให้ดีที่สุดคือให้ผู้ใช้สามารถกรอกข้อมูลได้ผ่านเว็บไซต์ได้เลย (ซึ่งผู้ใช้งาน macOSX จะสามารถใช้งานได้ด้วย) และไม่ต้องติดตั้งโปรแกรม พบเจอปัญหาจุกจิกให้มากมาย

ยิ่งมีขั้นตอนมากขึ้นเท่าไหร่ ก็จะมีปัญหามากขึ้นตามไปด้วยเท่านั้น หากเข้าใจกลุ่มผู้ใช้ และต้องการโฟกัสไปที่ความพึงพอใจในด้านการใช้งานจริงๆ มากกว่าคิดแค่ว่า “เอาให้มันทำงานได้” ผมว่าจะมีคนเขียนชม และอาจจะมีผู้ส่งภาษีออนไลน์เพิ่มขึ้นอีกมาก

แชร์บทความนี้

3 ความเห็นเกี่ยวกับ จ่าย ภ.ง.ด. ออนไลน์ มันยากแค่ไหนกันเชียว?

  1. ในกรณีที่เขียนโปรแกรมเพื่อสร้างไฟล์ txt เพื่อนำไปยื่นเอง จะดูตัวอย่างไฟล์ txt ที่เป็นภาษายึกยือได้อย่างไรครับ เพราะลองสร้าง txt ไฟล์ตามที่เว็บแนะนำแล้ว ไม่สามารถใช้ได้ เว็บจะบอกว่า เลือกแฟ้มข้อมูลไม่ถูกต้อง

    1. ความยากของการใช้โปรแกรมนี้คือขั้นตอนการสร้างไฟล์ .txt เนี่ยแหละครับ เพราะเราเองไม่สามารถตรวจสอบได้เลยว่ามันถูกหรือผิด แล้วเข้าโปรแกรมไม่ได้มันผิดตรงไหน

      เอาเป็นว่าลองเช็คไฟล์ .txt ที่เราสร้างขึ้นก่อน ว่าทำ format ถูกต้องไหมนะครับ

      01|0010100010393|นาย|สุวัช|จ่ายเร็ว|9/999 หมู่ที่ 7 คอนโดอีสปาร์ค ตำบลนาเกลือ จังหวัดนนทบุรี 11120|30012561|ค่าจ้างทำของ|03.00|30000.00|900.00|1

      คือต้องกรอกอักษร “|” เพื่อคั่นให้ถูกต้อง ส่วนใหญ่ที่จะผิดคือตรงที่เป็นวันที่ครับ ถ้าตามตัวอย่าง 30012561 หมายถึงวันที่ 30 เดือนมกราปี 61 ถ้าเรากรอกรูปแบบวันที่ไม่ถูก เป็นไปได้สูงมากที่จะผิด และเลือกไฟล์ไม่ผ่านครับ

  2. window10 ทำเรียบร้อยแล้ว แต่พอถึงจะแนบ file ไม่มี ไม่ save อยู่ใน PND3 เลยค่ะ คนเป็นเยอะ แก้ปัญหาไม่ได้เลย

แสดงความเห็นของคุณที่นี่

กรุณากรอกอีเมล์ของคุณก่อนส่งข้อมูล เพื่อรับการแจ้งเตือนเมื่อมีคนมาตอบข้อความของคุณ